WAARDEREND FACILITEREN
  • Home
  • Inschrijven
    • Download brochure
  • Trainingen
    • Level 1 Fundamenten
    • Level 2 Werkvormen
    • Level 3 Trajecten
    • Workshops
  • Wat is Waarderend faciliteren
    • FAQ
    • Inspiratie
  • Profiel

Blog

Dynamisch sturen als facilitator

4/12/2022

0 Comments

 
Picture

Hoe staat je stuur over 200 meter?

Als je op een fiets zit weet je meestal wel welke kant op je wilt, maar je weet niet precies onder welke hoek je stuur zal staan over 200 meter. Net zo weet je als waarderend facilitator wel welke doelen nagestreefd worden maar is vooraf nooit helemaal te voorspellen welk gesprek er gevoerd zal worden en welke vragen of werkvormen daarbij passen na 45 minuten. Hoe kan je omgaan met die onzekerheid?

Bij waarderend faciliteren is het doel om een setting te creëren waarbinnen de deelnemers maximaal tot hun recht kunnen komen en ondanks hun verschillende belangen, ervaringen en visies toch samen stappen kunnen zetten.

Faciliteren met een dynamisch programma

Hoe die setting eruit ziet kan vooraf maar moeilijk helemaal overzien worden. Natuurlijk is het goed en nodig om vooraf met deelnemers af te stemmen over het programma en een zo goed mogelijke voorstelling te maken van wat er kan gaan gebeuren. Door die voorbereiding weet je als facilitator wat je ongeveer kunt verwachten en door hun meedenken worden de deelnemers mede-eigenaar van het programma. Maar toch kan je nooit alles met zekerheid vooraf overzien en is het nodig om altijd open te blijven staan voor wat zich aandient tijdens de bijeenkomst. Om die reden past het bij Waarderend faciliteren zoals ik ermee omga om te werken met een ‘dynamisch programma’. Dit is een programma dat nog een aantal open eindjes heeft, een discussie kan bijvoorbeeld 10 minuten, maar ook 30 minuten gaan duren, of ik bereid me voor op twee of drie verschillende onderwerpen of werkvormen en bekijk ter plekke wat ik de groep voorstel. Om deze reden communiceer ik met de groep dus ook alleen de globale structuur en bedoelingen voor de dag en zet het nog niet vast door al tijden te benoemen bij alle programma onderdelen.

Bereid je voor als een commando

Dynamisch sturen vraagt om improvisatievermogen en een brede voorbereiding, misschien wel net zoals de Commando’s op missie gaan met een helder doel voor ogen, maar de route erheen ligt nog open.

Een mooie ervaring was toen ik werd gevraagd om een hele dag te begeleiden met een vierkoppig managementteam. Ze hadden enkele schuurmomenten ervaren tijdens een groot project en wilden onderzoeken wat daar nou gebeurt was en zich voorbereiden op een betere samenwerking de komende periode. Na vier individuele voorgesprekken was mijn indruk dat het een professioneel team was dat eigenlijk vooral gelegenheid moest krijgen om met elkaar in gesprek te zijn en weinig structuur daarbij nodig had. Zo zijn we dan ook de heidag ingegaan zonder programma. Als gespreksleider heb ik hen welkom geheten en uitgenodigd om met elkaar te bespreken waar ze het over wilden hebben. Het gesprek ontvouwde zich op een natuurlijke manier en mijn bijdrage zat slechts in het subtiel bijsturen, aanscherpen of verdiepen terwijl zij invulling gaven aan de dag. Aan het einde heb ik wat meer bijgestuurd om de inzichten te expliciteren en te vertalen naar afspraken en acties.

Niet lui, maar alert

Ik zal deze manier van dynamisch sturen nooit "lui" of "laissez faire" noemen. Ondanks dat mijn bijdrage klein lijkt, ben ik heel alert op alles wat er over tafel gaat of juist onder tafel blijft en ben ik steeds bereid om te acteren op wat zich in het hier en nu voordoet in de groep. Juist met mijn micro interventies kan ik dan een katalysator zijn van de verdieping en koers van het gesprek.

Leer ook Waarderend faciliteren

Wil jij ook je vaardigheden als facilitator van groepsprocessen versterken en verdiepen? Bekijk dan de opleiding tot Waarderend facilitator eens. 
Bekijk de opleiding Waarderend faciliteren
0 Comments

Twee soorten stilte in gesprekken en sessies

4/9/2022

0 Comments

 
Picture

Stilte als spraakmaker

Voor een zorginstelling verzorg ik een aantal trainingen rondom positieve gezondheid en daar ging het onder andere over (ongemakkelijke) stiltes die kunnen vallen in adviesgesprekken. Dat deed me denken aan een les die ik leerde als goochelaar in het theater over het werken met stilte.

Tijdens de training ging het over het voeren van één-op-één gesprekken in de rol van hulpverlener met cliënten die een handicap hebben. Dat zijn best ingewikkelde gesprekken met mensen die soms al vele jaren hun handicap hebben en hulpverleners die graag willen helpen om toch nog zoveel mogelijk van het leven te maken. In de training onderzoeken de deelnemers een set aan principes, hulpvragen en suggesties over hoe ze op zo’n manier invulling geven aan hun rol dat hun cliënten zich meer eigenaar voelen en meer in actie komen, in plaats van zich afhankelijk op te stellen ten opzichte van de hulpverlener. Maar tijdens de oefengesprekken vielen soms ook stiltes die zowel voor de hulpverlener als voor de cliënt wat ongemakkelijk voelden. Hoe lang laat je dan een cliënt die stilvalt nadenken en wanneer ga je als hulpverlener meedenken of stel je een volgende vraag?

Twee soorten stilte

Goochelen was een uit de hand gelopen hobby waarmee ik jarenlang heb opgetreden in theaters en op feesten en partijen. Eén van de (vele) lessen die ik leerde was dat er twee soorten stilte zijn: lege stiltes en volle stiltes. In een lege stilte gebeurt er niets, mensen wachten dan simpel tot het volgende komt en zijn leeg in hun hoofd. In een volle stilte daarentegen gebeurt van alles. Wat er zojuist gezegd is echoot nog na en roept allerlei nieuwe gedachten, gevoelens en vragen op. Zoals een wijnkenner de wijn in zijn mond laat walsen om hem van alle kanten te proeven, zo walsen gedachten, ideeën en vragen door het hoofd en leiden weer tot nieuwe gedachten, ideeën en vragen.

Meestal kan je aan iemands ogen zien of er vanbinnen iets gebeurt of dat het stilstaat. En soms kost dat ook gewoon een paar tellen, net zoals de wijn die na een paar seconden opeens een nieuwe smaaksensatie teweeg brengt. Voor mij betekent het waarderend faciliteren dat ik altijd goed kijk naar de ogen van de deelnemers om een inschatting te maken van of het beter is dat ik ook nog even stil blijf om de ander(en) de ruimte te geven voor hun eigen gedachtepad, of dat ik help met een volgende vraag of suggestie.

Leer ook Waarderend faciliteren

Leer nu ook hoe je groepen en teams begeleid om vanuit een positieve focus
te werken aan verandering, ontwikkeling en samenwerking.
Bekijk het opleidingsaanbod
Picture
Picture
Picture
0 Comments

Hoe verleid je deelnemers om hun verantwoordelijkheid te nemen?

3/29/2022

0 Comments

 
Picture
Hoe verleid je deelnemers om hun verantwoordelijkheid te nemen, biedt Waarderend faciliteren daar handvatten voor? Dat was één van de vragen afgelopen week tijdens de training Waarderend faciliteren level 1.
​

Dat is een interessante vraag, want welke teamcoach/trainer/adviseur/facilitator kent niet het moment aan het einde van een sessie of vergadering wanneer gevraagd wordt wie de acties gaat oppakken en dat iedereen dan naar elkaar kijkt maar niemand z'n vinger opsteekt?

Waarderend omgaan met verantwoordelijkheid

Mijn antwoord op de vraag is dat het ten eerste gaat over of de deelnemers ook daadwerkelijk verantwoordelijk zijn: zijn ze eigenaar van de taken of hebben ze het gevoel dat hen iets in de schoenen wordt geschoven waar ze niet op zitten te wachten? Weinig mensen vinden het fijn om gemanipuleerd te worden dus daarom is het interessanter om te onderzoeken hoe een setting gecreëerd kan worden waarbinnen groepen de door hen gewenste stappen kunnen zetten. De vraag is dus wat de groep zelf wil: willen zij de taken oppakken? Als dat zo is dan kunnen de vaardigheden en werkvormen van het Waarderend faciliteren behulpzaam zijn. Die gaan namelijk over hoe je de groep helpt om slim en snel af te stemmen wat er precies gedaan moet worden en wie dat het beste kan doen.

Als het niet vanzelf gaat...

Als dat niet vanzelf gaat en de groep terughoudend is om taken op te pakken dan kan het helpen om hen te helpen meer grip te krijgen op wat ze eigenlijk wel willen. Misschien gaan ze dan inzien dat de taken toch echt bij hen horen, of kunnen de taken duidelijker gedefiniëerd worden, of behapbaarder gemaakt worden door ze op te delen in deeltaken. En als dat niet voldoende is moet misschien bespreekbaar gemaakt worden of er andere belemmeringen zijn, is er bijvoorbeeld te weinig tijd of is er wantrouwen dat in de weg zit? Als dat soort belemmeringen een rol spelen, verschuift de focus van het gesprek van de taken naar hoe om te gaan met de belemmeringen. Misschien kan een hogere manager extra middelen vrij maken of kan de groep bedenken hoe ze ermee wil omgaan als de taken nog even blijven liggen?

​Uiteindelijk blijft de groep verantwoordelijk voor het uitvoeren van de taken of voor het aangaan van de gevolgen van het niet-handelen.

Samenvattend zijn de zaken om op te letten:

1. zijn de deelnemers echt eigenaar van de taak, of niet?
2. helderder krijgen wat de groep zelf wil.
3. taken duidelijker definiëren.
4. taken behapbaarder maken of opdelen.
5. eventuele belemmeringen onderzoeken en wegnemen.
6. opschalen naar hoger management.

Zelf leren waarderend faciliteren

Wil je meer weten over waarderend faciliteren en de opleiding, bekijk dan het opleidingsaanbod HIER of meer achtergrondinformatie HIER. 
0 Comments

Interventieladder voor het omgaan met dominante deelnemers

3/15/2022

1 Comment

 
Picture

Ook een dominante deelnemer mag er zijn

Je bent nog niet uitgesproken of hij heeft zijn antwoord al paraat en andere deelnemers komen er nauwelijks tussen. Een dominante deelnemer kaapt vanuit enthousiasme óf vanuit kritiek, bedoeld of onbedoeld, de sessie en daar moet je iets mee als facilitator, maar wat...
Bij het waarderend faciliteren is ten eerste de visie dat alle stemmen en visies er mogen zijn. Dat geldt dus ook voor de bijdrage van de dominante deelnemer. Maar er is onderscheid te maken tussen de inhoud en de vorm. Inhoudelijk moet er ruimte zijn voor zijn bijdrage, maar qua vorm moet zijn bijdrage niet in de weg zitten van de andere deelnemers. Het doel van het waarderend faciliteren is immers om een setting te creëren waarin alle deelnemers aan de sessie tot hun recht kunnen komen en de groep afgewogen keuzes kan maken.

Om te zorgen dat iedereen zijn bijdrage kan doen moet er een gebalanceerde setting zijn: een heldere structuur waarin iedereen zijn zegje kan doen en op waarde wordt geschat. En precies dat kan onder druk komen door een dominante deelnemer die zijn eigen ideeën teveel naar de voorgrond drukt en anderen geen ruimte laat.

Twee knoppen: 'versterken en dempen'

Als facilitator heb je dan twee knoppen om aan te draaien, ik noem dat ‘versterken en dempen’. Versterken gaat over het actief bijstaan van de deelnemers die uit zichzelf wat te weinig ruimte innemen of krijgen. Hen kunnen we expliciet het woord geven en helpen om hun standpunten krachtig te formuleren. En daarnaast kunnen we deelnemers dempen die teveel ruimte innemen. Het dempen van deelnemers gaat over interventies die je als facilitator kan plegen om het gedrag van een deelnemer bij te sturen. Ik hanteer daarbij een interventieladder met vijf niveaus.

Interventieladder

Die interventieladder is een glijdende schaal voor het dempen van dominante deelnemers, platgeslagen onderscheid ik vijf niveaus die oplopend zijn in kracht:

Niveau 1: In eerste instantie vertrouw ik zoveel mogelijk op het zelfreinigend vermogen van de deelnemer en de groep en geef hen de ruimte om zichzelf bij te sturen. Dat betekent dat ik niet te snel ingrijp, maar het desnoods even uit de hand laat lopen. Het idee hierachter is dat wanneer men zichzelf bijstuurt, de volwassenheid toeneemt en men ook in de toekomst beter in staat is de kwaliteit van de uitwisseling hoog te houden, in plaats van dat men afhankelijk blijft van de steun van de facilitator.

Toch is het voor een deelnemer soms moeilijk om zichzelf bij te sturen in de hitte van een discussie of is het ook voor de groep moeilijk om een dominant persoon bij te sturen, zeker als die een bovengeschikte rol heeft. Als facilitator ben ik altijd bereid om in te grijpen als dat nodig is.

Niveau 2: Signalen vanuit mij als facilitator beginnen non-verbaal. Soms is het onafgebroken aankijken al voldoende om iemand zichzelf te laten bijsturen. Naar voren leunen, subtiel de keel schrapen of zelfs naar iemand toelopen voeren die druk nog verder op.

Niveau 3: Als de non-verbale signalen onvoldoende helpen spreek ik waardering uit voor de inhoudelijke bijdrage en vraag vriendelijk of de spreker wil afronden zodat ook de andere aanwezigen hun bijdrage kunnen doen. Tot op dit niveau veronderstel ik dat de deelnemer zo opgaat in het onderwerp dat hij de signalen om wat in te binden oprecht niet opgemerkt heeft. Dat neem ik hem niet kwalijk en dat wil ik ook uitstralen naar hem en de andere deelnemers.

Niveau 4: Wanneer geen gehoor wordt gegeven aan de expliciete vraag om af te ronden ontstaat er een nieuwe situatie. Nu onderbreek ik de deelnemer en vraag nogmaals om de andere aanwezigen ook gelegenheid te geven om een bijdrage te doen. Eventueel check ik bij de dominante deelnemer en de groep of hij zijn punt voldoende gemaakt heeft door deze samen te vatten of op te schrijven.

Niveau 5: Het is zeldzaam dat de eerdere interventies onvoldoende werken. Mocht dat wel zo zijn dan is er waarschijnlijk iets anders aan de hand. Afhankelijk van de situatie vraag ik hier plenair naar of maak dit bespreekbaar in een (ingelaste) pauze met de persoon zelf of met de opdrachtgever van de bijeenkomst. Mogelijk moet er in afstemming met de groep iets veranderen in het programma, moet de dominante deelnemer aangesproken worden op zijn gedrag of is het beter dat de deelnemer de bijeenkomst verlaat.
Wil je meer leren over waarderend faciliteren?
​Bekijk dan het opleidingsaanbod
Picture
Picture
Picture
1 Comment

Zelf differentiatie bij het begeleiden van complexe dialogen

12/20/2021

0 Comments

 
Picture

Hoe help je een groep op een zo prettig mogelijke manier in hun zoektocht?

In een recente training in waarderend faciliteren nodigde ik de deelnemers uit om te bespreken waarin zij een verschillende behoefte hadden met betrekking tot de training. Ik deed dit direct aan de start van de dag, zelfs nog voordat we een voorstel rondje of check-in hadden gedaan. Zoals ik verwacht had ontstond er een wat moeizaam en zoekend gesprek. De ene deelnemer bracht voorzichtig zijn behoefte in en was vooral op zoek naar overeenstemming, terwijl de andere deelnemer zijn belangen scherp op tafel legde. Oh, en als onderdeel van de oefening had ik één van de deelnemers onvoorbereid gevraagd om de dialoog te begeleiden en was ik zelf observant.

Meerstemmigheid maakt het complex

Wat ik hiermee deed was een setting creëren waarbinnen een complexe dialoog kon ontstaan. Net zoals ze in het echt kunnen ontstaan als er spannende onderwerpen op de agenda staan. Deelnemers brengen voorzichtig of overtuigd hun belangen en standpunten in op hun eigen manier, in hun eigen taal en jargon. Die meerstemmigheid en het spanningsveld tussen de belangen kunnen het gesprek dan snel complex en onoverzichtelijk maken. Elke deelnemer zet met zijn inbreng als het ware een klein boompje op en zo raakt de groep het bos kwijt tussen al die bomen van belangen, standpunten, visies, behoeftes, enz. Mensen kunnen dit als verwarrend, onprettig, onzeker en ongemakkelijk ervaren.

Een attitude van vertrouwen en rust zijn de basis

Om een groep te helpen om zo efficiënt en prettig mogelijk met deze onvermijdelijke fase om te gaan is het in de eerste plaats belangrijk om onze eigen rust en vertrouwen te bewaren. Als facilitator kunnen we uitstralen dat wij ons niet gek laten maken en ons niet laten verleiden om de zaken onterecht makkelijker te maken door stemmen en standpunten te onderdrukken. Wij zijn een soort gids in het proces en de groep mag erop vertrouwen dat we hen door de mist zullen loodsen. Het uitgangspunt bij het waarderend faciliteren is immers een a priori vertrouwen dat we/ze er samen uit kunnen komen. Maar ondanks dat dit vertrouwen dus feitelijk niet meer is dan een vermoeden op basis van ervaringen in het verleden, is het toch een bron van optimisme en goede hoop.

Zelf differentiatie

De eerste manier waarop je een groep kan helpen om zo prettig mogelijk door deze fase te komen is dus door deze fase zelf te onderkennen als onvermijdelijk wanneer alle stemmen er mogen zijn. Je moet jezelf dus zo min mogelijk laten leiden door je eigen ongemak en onzekerheid, die in mijn eigen ervaring er zeker óók bij horen. Een theoretische term hiervoor is ‘zelf-differentiatie’: dit is het vermogen om zowel in verbinding te blijven met de gedachten en gevoelens in de groep en in jezelf en tegelijk hier niet direct naar te handelen. Hoe dat er in de praktijk uit kan zien? Soms kan je een groep helpen door letterlijk uit te spreken dat jij er vertrouwen in hebt dat ze binnen een half uur al een heel eind verder zullen zijn in hun zoektocht en dat er dan vast meer duidelijkheid zal zijn. Met die opmerking wordt de onduidelijkheid niet direct opgelost, maar het licht aan het eind van de tunnel geeft wat extra moed om voort te gaan.

Werkvormen en vaardigheden

Hiernaast zijn er werkvormen en vaardigheden die groepen helpen in hun zoektocht.
  • Werkvormen helpen om een vraagstuk gestructureerd af te pellen waardoor de complexiteit beter gemanaged wordt. Voorbeelden van werkvormen zijn de open dialoog, talking stick, word café, wall of wonder, soar analyse, of elke andere brainstorm of dialoog techniek  De werkvormen helpen bijvoorbeeld om toekomst en verleden te scheiden, de divergentiefase te scheiden van de convergentiefase of simpelweg om niet iedereen door elkaar heen te laten praten.
  • De vaardigheden zijn de reacties, suggesties en vragen die je als facilitator inbrengt in het moment zelf. Met je reacties help je de groep om niet teveel af te dwalen, iedereen aan bod te laten komen, de harde stemmen wat te dempen en de zachte wat versterken.

Tijdens de oefendialoog aan het begin van de training deed de facilitator op een gegeven moment het voorstel om een rondje te doen waarin iedereen nog één keer kort zou zeggen waar hij behoefte aan had. Dat voorstel bracht verlichting in de groep omdat het een heldere koers schetste voor het vervolg van het gesprek en iedereen het overzicht weer terugkreeg. Het idee om een rondje te doen was hier een eenvoudige maar doeltreffende werkvorm en de timing waarop ze het deed is een vaardigheid.

Meer leren over Waarderend faciliteren?

De oefening die hier is beschreven komt uit Level 3 van de opleiding Waarderend faciliteren. Lees meer over de hele opleiding op deze pagina.
Picture
Picture
Picture
0 Comments
    Waarderend faciliteren is een  specifieke stijl voor het begeleiden van verandering, ontwikkeling en samenwerking.
    Lees meer:
    Trainingen
    Wat is WF?
    FAQ
Direct contact:
​06 28 348 378 of mail naar info@waarderend-faciliteren.nl
Proudly powered by Weebly
  • Home
  • Inschrijven
    • Download brochure
  • Trainingen
    • Level 1 Fundamenten
    • Level 2 Werkvormen
    • Level 3 Trajecten
    • Workshops
  • Wat is Waarderend faciliteren
    • FAQ
    • Inspiratie
  • Profiel